Effectief leesonderwijs - Minder leerlingen in dyslexiezorg

Datum: 1 maart 2016

Van twintig naar drie leerlingen in dyslexiezorg: wat is het succes van de lees- en spellingles in Deurne?

Op basisschool Tijl Uilenspiegel in het Brabantse Deurne werden dit schooljaar veel minder kinderen aangemeld voor vergoede dyslexiezorg dan in voorgaande jaren. Wat was er aan de hand? Wij waren nieuwsgierig en gingen op bezoek bij Helen Senior, directeur van de basisscholen Tijl Uilenspiegel, Sint Willibrordus en de Ratelaar. Ze vertelt wat haar team heeft gedaan om de spelling- en leesresultaten te verbeteren.

Helen Senior is trots op de geboekte resultaten. De drie scholen meldden in 2014 in totaal twintig kinderen aan voor dyslexiezorg, en in 2015 nog maar drie. Dat kan geen toeval zijn! Uit het gesprek met Helen Senior en haar collega’s Marianne en Mieke blijkt al snel dat dit inderdaad geen toeval is. De afgelopen jaren is er op deze Brabantse school keihard gewerkt om het lees- en spellingonderwijs en de daarbij horende resultaten te verbeteren.

Focus op leesonderwijs en spellingonderwijs

‘Er is geen geheim recept,’ vertelt Helen Senior. Ze geeft aan dat er al veel werd gedaan in de periode voordat zij op de scholen kwam werken. ‘Toen ik als directeur begon heb ik goed met het team gekeken naar wát er nou precies werd gedaan, wat beter kon en hoe dat ook daadwerkelijk georganiseerd zou kunnen worden.’ Ze vertelt dat de focus vervolgens helemaal op het leesonderwijs en de preventie van leesproblemen is gelegd. ‘Want voorkomen is beter dan genezen,’ aldus Helen Senior.
Geen geheim recept dus, maar al pratende komt ze wel tot zes punten die dit traject tot een succes hebben gemaakt.

1 – Veel aandacht voor klanken

Het team ging vanuit hun Protocol Leesproblemen en Dyslexie na welke vaardigheden de kinderen uit groep 2 moesten beheersen. Er is veel tijd gestoken in de fonologische vaardigheden en er is veel geoefend op klankniveau. In groep 1/2 wordt sinds een paar jaar gebruik gemaakt van een klankkast. Leerkracht Eri vertelt hier enthousiast over: ‘We zijn heel bewust bezig met klanken in plaats van letters. Door hier dagelijks mee bezig te zijn, worden de kleuters zich bewust van wat klanken zijn en komen ze er zelf achter dat een ou-woord uit verschillende klanken bestaat. Het aanvankelijk lezen wordt hierdoor versterkt. Met de klankkast besteden leerkrachten niet alleen aandacht aan de klanken, maar ook aan woordenschat, rijmen en het geheugen. Kinderen ervaren dat ze dingen beter onthouden, wanneer er een versje van wordt gemaakt.

2 – Nieuwe methode: Veilig Leren Lezen

De school gebruikt de nieuwe methode Veilig Leren Lezen, naast Estafette en Spelling in Beeld. De leerkrachten hebben zich de afgelopen jaren geschoold in het het werken met de nieuwe methode. Zij ervaren het als prettig dat de methode zoveel structuur biedt voor het differentiëren in leesniveaus.

3 – Observatiemethode Kijk! opnieuw ingezet

De leerkrachten onderbouw zetten de observatiemethode Kijk! weer gericht in in de groepen 1 en 2. Hierdoor wordt goed gekeken of de basisvaardigheden voor lezen van voldoende niveau zijn.

4 – Leescommissie maakt lezen leuk

Er is een leescommissie geformeerd op school, die als doel heeft de kinderen zoveel mogelijk tot lezen te motiveren. Zo is er een leesstoel ontworpen, die een prominente plek heeft gekregen in de school, er is een uitdagende leeshoek gemaakt met leesboeken, strips en informatieboeken. Er worden regelmatig uitstapjes naar de bibliotheek georganiseerd. ‘Lezen moet je leuk maken!’, daar is dit team het over eens.

5 – Zelf leesdoelen opstellen

De kinderen lezen samen in groepjes en krijgen allemaal een eigen leesdoel, dat de leerlingen zelf opstellen (‘vlot woordjes lezen’, ‘moeilijke woorden in één keer lezen’, ‘mooi op toon lezen’). De leesdoelen worden regelmatig geëvalueerd met de leerkracht, die tussentijds ook procesgerichte feedback geeft.

6 – Leerkrachten leren van elkaar

De leerkrachten leren ook van elkaar: er worden klassenbezoeken afgelegd en in de bouw vergaderingen wordt het onderwerp ‘leesonderwijs’ regelmatig besproken. Leerkrachten sparren met elkaar en tips en trucs worden met elkaar gedeeld. Helen Senior is van mening dat we pas van kinderen kunnen verwachten dat ze ontluikend zijn, als de leerkracht dat zelf ook is. Het is de taak van de directeur om leerkrachten daarin te stimuleren. “Geef de leerkracht meer tools en kennis, houd het simpel en gemakkelijk toepasbaar, geef ze de ruimte om het te ervaren.”

Het team werkt voortdurend aan verdere versterking van het leesonderwijs. Zo onderzoekt intern begeleider Moniek momenteel wat ouders thuis doen aan lezen, door middel van een ‘vragenlijst leesopvoeding’. Helen Senior: ‘Wat goed om al deze ondernomen acties weer eens op een rijtje te zetten. Wat hebben we eigenlijk veel gedaan!’

Marant ziet het verschil

Onze orthopedagogen en psychologen komen wekelijks op de scholen waar ze dyslexiebehandeling geven. We kennen het team en de methodes die op school gebruikt worden goed. We zien ook dat de ene school de andere niet is. Zo zien we scholen als de Tijl Uilenspiegel die zelf succesvol aan de slag gaan met het ombuigen van lees- en spellinglessen. We zien ook scholen waarbij het aantal aanmeldingen relatief hoog is, terwijl kinderen tijdens de behandelingen al snel grote vorderingen maken. Fijn voor deze kinderen en hun ouders natuurlijk, maar het kan ook betekenen dat hun problemen niet veroorzaakt werden door een hardnekkig probleem als dyslexie. Wanneer we een (te) hoog aanmeldingspercentage signaleren, komen we daarover graag met scholen in gesprek. Indien gewenst kunnen taaladviseurs van Marant een bijdrage leveren aan versterking van lees- en/of spellingonderwijs.

Wilt u meer weten over effectief lees- en spellingonderwijs op uw school?

Neem dan contact op met Cor Bakker (senior adviseur) via c.bakker@marant.nl of 06 52670134.

Wilt u meer weten over dyslexiezorg bij Marant?

Neem contact op met onze Servicedesk of kijk hier.